TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu Türk vatandaşlığının kazanılması halleri açıkça düzenlenmektedir. İşbu mevzuata istinaden Türk vatandaşlığının doğumla veya sonradan kazanılması mümkündür. Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı soy bağı veya doğum yeri esasına göre kazanılmaktadır.
Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı ise yetkili makam kararı, evlat edinilme veya seçme hakkının kullanılması ile mümkün olmaktadır.
1.TÜRK VATANDAŞLIĞININ DOĞUMLA KAZANILMASI
|
2.TÜRK VATANDAŞLIĞININ SONRADAN KAZANILMASI
|
- TÜRK VATANDAŞLIĞININ DOĞUMLA KAZANILMASI
1.1. SOY BAĞI YOLUYLA TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
Türk Hukukunda temel olan soy bağı yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasıdır.
Evlilik birliği içinde doğan kişinin soy bağı anne ve babasıyla doğum anından itibaren kurulmaktadır. Bu halde evlilik birliği içinde doğan kişinin anne veya babasından birinin Türk vatandaşı olması halinde kişi Türk vatandaşlığı kazanabilecektir. Kişinin anne veya babasının doğum itibariyle Türk vatandaşı olması yeterli olacaktır.
Evlilik birliği dışında doğan kişinin soy bağı ise; annesi ile doğum anından itibaren kurulmakta, baba ile soy bağı kurulması için ise babanın tanıması veya mahkeme hükmü ile mümkün olacaktır.
Burada kişinin anne veya babasından birinin kişinin doğumuyla birlikte Türk olması yeterlidir. Başvuru sürecinde dikkat edilen husus kişinin doğumu esnasında anne veya babasının Türk vatandaşı olup olmadığını incelemekte ve bu koşula istinaden karar vermektedir.
1.2. Doğum Yeriyle Türk Vatandaşlığının Kazanılması
Türkiye’de doğmuş, fakat belli sebeplerden ötürü yabancı ülke vatandaşlığı kazanamayan kişiler doğumlarından itibaren Türk vatandaşı olurlar. Doğum Yeri yoluyla vatandaşlık kazanımında anne/babanın vatandaşlıklarının bir önemi olmaksızın, sadece kişinin doğduğu ülkenin vatandaşlığını alması düzenlenmektedir.
Burada asıl olan hususlar, kişinin Türkiye Cumhuriyeti hudutlarında doğmuş olması ve doğduğu andan itibaren anne veya babası dolayısıyla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamamış olması söz konusu olmaktadır.
Anne veya babasının doğum yeri Türkiye olması durumunda, çocuğun Türk vatandaşlığı alması konusunda bir etkisi olmayacaktır. Anne veya babanın, dedenin, babaanne-anneannenin doğum yerleri doğum yeri esasıyla Türk vatandaşlığı kazanılmasında bir önem arz etmemektedir.
Önemli olan tek şey çocuğun Türkiye’de doğması ve annesi veya babası aracılığıyla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamamasıdır. Bunu dışındaki hiçbir şey yukarıda defaatle belirttiğimiz gibi önemli değildir.
- SONRADAN TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
Türk Vatandaşlığının yetkili makam kararı, evlat edinme ya da seçme hakkı ile mümkün olur. Burada en çok başvuru alan yol yetkili makam kararıdır.
2.1. YETKİLİ MAKAM KARARI İLE TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
Türk Vatandaşlığının Yetkili Makamların vereceği karar ile evlenme yoluyla, istisnai olarak, genel yolla ve yeniden kazanılması ile sonradan kazanılması mümkündür.
2.1.1.Genel Hükümlere Göre Türk Vatandaşlığının Kazanılması
Yabancı kişinin Genel Hükümlere Göre Türk vatandaşlığına başvuru hakkı mevcuttur. Öyle ki; kanunda belirtilen şartları sağlayan yabancı kişi Yetkili Makama başvuru yapabilmektedir.
Genel Hükümlere göre Türk vatandaşlığının kazanılabilmesi için sağlanması gereken koşullar;
- Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olunması,
- Başvuru tarihinden itibariyle geçmişe dönük olarak en az 5 yıl kesintisiz bir şekilde Türkiye’de ikamet etmiş olunması,
- Yabancı kişinin milli güvenlik ve kamu düzenine aykırı hallerin bulunmaması,
- Genel sağlığı tehdit edecek hal olmaması,
- Toplumsal değerlere saygılı olunması ( yargılaması, mahkûmiyeti ve/veya tutukluluğu bulunmaması gerekmektedir.)
- Yeterli düzeyde Türkçe konuşulması,
- Geçimini tam sağlayabilecek şekilde bir gelirin olması,
- Türkiye’ye yerleşme amacını destekleyecek bir hal olması (iş kurulması, taşınmaz satın alınması, eğitime başlanması vb.)
Bulunması gerekmektedir.
Genel yolla vatandaşlık başvurusunun en önemli unsuru Türkiye’de ikamet etme şartıdır. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu Madde 15 uyarınca vatandaşlık başvuru tarihinden itibaren 5 yıl geriye dönerek ikamet koşulu hesaplanmaktadır. Yabancı kişi vatandaşlık başvuru tarihinden itibaren 5 yıl içerisinde en fazla 12 ay yurt dışında bulunabilmektedir.
Bu koşulların sağlanması halinde yabancı kişi gerekli belge ve bilgileri temin ederek Yetkili Makama başvuru yapılabilmektedir. Başvurusunu yapan yabancı kişinin durumu, başvurusu ve belgeleri dosya özelinde incelenip karar verilecektir.
2.1.2. Türk Vatandaşlığının Evlenme Yoluyla Kazanılması
Yabancı kişinin Türk vatandaşı ile evlenerek Türk vatandaşlığına başvurması mümkündür. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 16. Maddesi uyarınca Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması düzenlenmektedir.
Türk vatandaşı ile resmi olarak evlenen yabancı kişi evliliğinin 3 yılından itibaren Türk Vatandaşlığına başvuru için hak kazanmaktadır. Vatandaşlığa başvuru sürecinde öncelikle gözetilen husus, yabancı kişi ve Türk vatandaşının evlilik birliğinin en az 3 yıl sürmesi ve evliliğin hala devam etmesidir.
Yabancı kişi Türk vatandaşlığına başvuru hakkını evliliğinin 3 yılı doldurmasıyla kazanır. Başvuru hakkını bu 3 yılın sonunda kullanabileceği gibi daha sonra da kullanması mümkündür.
Bir diğer önemli husus, yapılan evlilik süresince Türkiye’de ikamet etme zorunluluğu bulunmamaktadır. Tarafların evlilik birliğini yurt dışında ikamet devam ettirmeleri mümkündür.
Bu süreçte gerekli temel şartlar ise;
- Tarafların aile birliği içinde yaşaması,
- Yabancı kişinin milli güvenlik ve kamu düzenine aykırı hallerin bulunmaması,
- Tarafların evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmaması gerekmektedir.
İşbu koşulların sağlanması ile Yetkili Makama yapılacak başvuru ile süreç başlamaktadır. Başvuru kişi tarafından bizzat veya vekâletname ile vekil tarafından da yapılabilmektedir. Daha sonra yetkili makam yapılan başvuruyu, sunulan belgeleri ve koşulları değerlendirmektedir.
Gerekli belgeler başvuru özelinde değişmekte olup, Yetkili Makam evlilik birliğinin tespiti için destekleyici belgeler talep edebilmektedir.
Önemle belirtmek isteriz ki; evlenme yoluyla Türk vatandaşlığı kazanmış olan yabancı kişinin eşinden boşanması veya eşinin vefatı halleri Türk vatandaşlığı kazanmış yabancının vatandaşlığına etki etmemektedir.
2.1.3.Türk Vatandaşlığının İstisnai Olarak Kazanılması
İlgili düzenleme istisnai hallerde Türk vatandaşlığının kazanımını mümkün kılmaktadır.
- Türkiye’de sanayi tesisi kuran veya ülkeye sportif, kültürel, sanatsal vb. alanlarda olağanüstü hizmet sunabilecek kişiler,
- Uluslararası ilişkilerden kaynaklı gerekliliği olan kişiler,
- İskan Kanununa göre göçmen kabul edilen kişiler,
- İlgili mevzuatta düzenlenen şekilde Türkiye’ye yatırım yapan kişiler, bu kişilerin eşleri ve 18 yaş altı veya bağımlı çocukları,
- Turkuaz Kart sahibi kişiler, bu kişilerin eşleri ve 18 yaş altı veya bağımlı çocukları
Bu kapsamda istisnai olarak Türk Vatandaşlığına başvurabilecek kişiler olarak düzenlenmektedir.
Başvurular değerlendirilirken en önemli hususlardan biri yabancı kişinin milli güvenlik ve kamu düzenine aykırı hallerin bulunmaması gerekmemektedir.
2.1.4. Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması
Bir sebepten ötürü Türk vatandaşlığından çıkmış kişiler Türk vatandaşlığına tekrar başvurup yeniden kazanabilmektedir.
Bu tür vatandaşlık başvurularının bazılarında ikamet şartı aranabilmektedir.
Bu yolla vatandaşlık başvurusunda genel koşul Türk vatandaşlığından çıkmış kişilerin Türk vatandaşlığına tekrar başvuru yapılmasından ibarettir.
2.2. TÜRK VATANDAŞLIĞININ EVLAT EDİNİLME YOLUYLA KAZANILMASI
Ergin olmayan yabancı kişinin Türk vatandaşı tarafından evlat edinilmesi esasına dayanmaktadır.
18 yaş altında yabancı kişinin evlat edinilmesiyle beraber kişi Türk vatandaşlığına başvurmaya hak kazanmaktadır.
2.3. TÜRK VATANDAŞLIĞININ SEÇME HAKKININ KULLANILMASI YOLUYLA KAZANILMASI
Türk vatandaşlığını anne veya babalarından kaynaklı sebeplerle kendi talepleri dışında kaybetmiş kişiler seçme haklarını kullanarak Türk vatandaşlığına başvurabilmektedirler.
Bu haller belirlenmiş olduğu için bu yolla vatandaşlık kazanımı yetkili makam kararına bağlı olmaksızın kazanılabilir.